Vaandels

Een militair vaandel is veelal ter indentificatie van een militaire eenheid. Vroeger was het vaak een teken dat een bepaald leider, koning of generaal, aanwezig was bij een gebouw of legerplaats. Tegenwoordig is een militair vaandel vooral ter herkenning en identificatie van een specifieke militaire eenheid.

In Nederland zijn – vóór de Tweede Wereldoorlog – vaandels een onderdeel van het dagelijks leven. Of je nu lid bent van de Nederlandse Bond van Textielarbeiders, de Vereniging voor Vrouwenkiesrecht, of een plaatselijke muziek- , of sportvereniging; de kans is groot dat je een vaandel hebt.

De vaandels worden gebruikt bij bijeenkomsten, optochten en bij landelijk georganiseerde manifestaties. Het wordt alsmaar meer gebruikt om duidelijk een punt van herkenning en identificatie voor de eigen groep te hebben. Zo gaan in de loop van het interbellum alsmaar meer verenigingen en organisaties een vaandel gebruiken. Kleinere organisaties, of bijvoorbeeld onderafdelingen krijgen de wens om ook een vaandel te gebruiken.

Het kleurgebruik en de gekozen afbeeldingen/symbolen op de vaandels komen overeen met de symbolen en gebruiken van desbetreffende groep of vereniging.

Na de Tweede Wereldoorlog is dit gebruik zowat helemaal verdwenen. Je ziet het nu nog bij een plaatselijke muziekvereniging (Harmonie) en bij studentencorpsen. Bij militairen is het vaandel nog steeds een integraal onderdeel van een militaire eenheid.

Koninklijk Erkende vaandels Vrijwillige Landstorm (1915/1916)

Al na een jaar van oprichting ontvangt het eerste Landstormkorps van de Vrijwillige Landstorm een Koninklijk Erkend vaandel van de Inspecteur van de Vrijwillige Landstorm. Dit vaandel is bij Koninklijk Besluit uitgegeven. Wat betekent dat het vaandel – dat Koninklijk Erkend is – dezelfde eerbewijzen krijgt als de andere Koninklijk Erkende vaandels.

Foto’s vaandeluitreikingen

Tussen 1915 en 1916 wordt er aan vijf Landstormkorpsen een Koninklijk Erkend vaandel uitgegeven. Deze vaandels zijn grotendeels in hetzelfde ontwerp. Een oranje kleur verwijzend naar het Huis van Oranje. De W van Wilhelmina met daarboven een Kroon, daar Nederland een koninkrijk is.

Koninklijk Erkende vaandels Bijzondere Vrijwillige Landstorm (1932)

Als de Bijzondere Vrijwillige Landstorm in 1919 wordt opgericht, organiseert de Inspecteur van de Vrijwillige Landstorm de overige Landstormkorpsen, die nog niet tijdens de Eerste Wereldoorlog waren opgericht. Bij landelijke bijeenkomsten – zoals de Nationale Landstormdag in 1928 – is het duidelijk dat deze Landstormkorpsen ook erg graag een Koninklijk Erkend vaandel bezitten van hun Landstormkorps.

In 1931 wordt een Koninklijk Besluit genomen dat de resterende 14 Landstormkorpsen ook een Koninklijk Erkend vaandel gaan ontvangen. In 1932 wordt door de Minister van Defensie aan de resterende Landstormkorpsen hun Koninklijk Erkend vaandel uitgereikt.

Zaterdag 11 juni 1932

Van de uitreiking wordt een schilderij gemaakt door de schilder ‘van Looy’.

Deze schilder heeft al eerder een tekening gemaakt van de landstormman – zoals het logo – maar nu zittend, zijn zeis aan het slijpen.

De Tweede Wereldoorlog overleefd

De Koninklijk Erkende vaandels worden in mei 1940 veiliggesteld en na de oorlog op een centrale plaats ondergebracht: Het Legermuseum in Delft. Daar hebben ze jaren in de hal gehangen. Bij het overnemen van deze collectie door het Nationaal Militair Museum, liggen bijna alle vaandels nu in opslag in Soesterberg.

Met uitzondering van twee vaandels:

• Landstormkorps Veluwezoom – Historische Collectie Korps Nationale Reserve te Harskamp.
• Landstormkorps Limburgsche Jagers – Historische Collectie Regiment Limburgse Jagers te Oirschot.

Vaandels van de Bijzondere Vrijwillige Landstorm

Waar de Koninklijk Erkende vaandels hun traditie uit het militaire kennen, kennen de vaandels van de vele losse afdelingen van de Bijzondere Vrijwillige Landstorm hun traditie en gebruik zoals dit gewoon was in Nederland vóór de Tweede Wereldoorlog.

Veelal mogelijk gemaakt door de lokale bevolking of middenstand, worden vaandelcommissie opgericht. Vaandels worden ontworpen naar eigen inzicht, of ze worden ontworpen door professionele bedrijven.