Landdagen

Schiet- en vaardigheidswedstrijden in combinatie met saamhorigheidsactiviteiten maakten deel uit van de tradities van de Vrijwillige Landstorm. De regionale ‘Landdagen’ die de Bijzondere Vrijwillige Landstorm (BVL) in de periode tussen WOI en WOII organiseerde zijn daarvan een mooi voorbeeld.

Duizenden vrijwilligers kwamen bij dit soort gelegenheden bijeen. Vanaf het begin toonde het Huis van Oranje ook een grote betrokkenheid bij de organisatie van de Bijzondere Vrijwillige Landstorm. Enkele malen bezocht Koningin Wilhelmina (tevens beschermvrouwe) persoonlijk de landdagen van de BVL.

door: majoor Fred Warmer en drs. Wim de Natris

Saamhorigheid

Jaarlijks organiseerde de BVL een zestal regionale landdagen. Deze landdagen waren niet alleen bedoeld voor saamhorigheid en als demonstratie van militaire vaardigheden. Het was ook een signaal van het koningsgezinde, antirevolutionaire gezinde deel van Nederland, dat aan de “aanhankelijkheid en onwankelbare trouw aan vaderland en vorstenhuis” van de BVL niet viel te tornen. Onder het motto ‘Als ’t moet’ gaven zij op deze dagen blijk dat de Vrijwillige Landstorm met tienduizenden mannen voortdurend ‘waakzaam’ en ‘paraat’ stond.

Vrijwel ieder regionaal Landstormverband van de BVL organiseerde tenminste één keer in zijn bestaan een Landdag, naar eigen inzicht, maar meestal met een aantal min of meer vaste programmapunten. Behalve toespraken, een gezamenlijke maaltijd, militaire muziek, demonstraties en parades werd ‘uit oogpunt van propaganda’ en voor het ‘gevoel van saamhorigheid’ meestal ook een schietwedstrijd georganiseerd. Schieten was populair. Om een idee te geven over de omvang, aan alle schietwedstrijden van de BVL namen jaarlijks ruim 40.000 Iandstormers deel. Een Landdag was daarnaast ook een uitje.

Een sterke band met het koninklijk huis

De Vrijwillige Landstorm voelde een sterke band met het koninklijk huis. Dit door de gebeurtenissen in november 1918 door Troelstra. Zo leverde de Bijzondere Vrijwillige Landstorm een erewacht tijdens koninklijk bezoek aan een plaats waar geen garnizoen was gelegerd. Meer dan 20 keer in totaal.

Daarnaast bezochten Koningin Wilhelmina en Koningin-moeder Emma enkele malen de Landdagen, of namen zij bij gelegenheid defilés af van duizenden voorbijmarcherende landstormvrijwilligers. Tijdens de Nationale Landstormdag in 1928 in Den Haag, ter viering van het tienjarig bestaan van de BVL, defileerden zo’n 25.000 landstormers voor koningin Wilhelmina. Tien jaar later, eind augustus 1938, defileerden meer dan 3.000 landstormers op Paleis Huis ten Bosch voor de koningin ter gelegenheid van haar veertigjarig regeringsjubileum en het twintigjarig bestaan van de organisatie.

Landstormdag Barneveld 1935

Op vrijdag 7 juni 1935 bezocht Wilhelmina de Landdag in Barneveld die werd georganiseerd door het Veluwsch Verband. Locatie was de voormalige slotweide van landgoed “De Schaffelaar”, ter beschikking gesteld door Baron Van Nagell – alleen al vanwege de geschiedenis van Jan van Schaffelaar was dit een historische plek. Van deze gebeurtenis is een grote hoeveelheid beeldmateriaal bewaard gebleven zodat een aardige indruk gegeven kan worden.

In Barneveld (1935) begon het evenement al vroeg toen verschillende muziekkorpsen door het dorp trokken. Van de militairen trokken vooral de Gele Rijders de aandacht. De schietwedstrijden vonden in de ochtend plaats, afgewisseld door een hippisch programma. De koningin zou tegen twee uur ‘s middags aankomen.

Eerst volgde de officiële ontvangst. Een twaalfjarig meisje bood de Koningin bloemen aan. Onmiddellijk hierop volgde het défilé van 1.000 landstormers. Na afloop daarvan verliet de koning het landdagterrein, opnieuw hartelijk toegejuicht door het aanwezige publiek. Daarna ging het programma gewoon verder.

Ook op deze Landdag was gezorgd voor een knipoog naar de vaderlandse historie. Nadat dominee Hoeneveld zijn rede had uitgesproken, volgde een valkenjacht door ruiters in ‘kleurige kleedij’. Er werd door figuranten in kleding uit de 16e eeuw geschoten met musketten. De figuranten die Prins Willem van Oranje en zijn echtgenote Anna van Egmond uitbeelden werden warm toegejuicht. Later volgde een reenactment van een bivak uit het tijdperk van Napoleon. De minister van Binnenlandse Zaken sloot de dag af met een toespraak.

Een bijzonder cadeau

Willy Sluiter maakte in 1936 een schilderij van het defilé door 1.000 landstormers langs het podium met genodigden op het Landdagterrein in Barneveld van 7 juni 1935. Het schilderij was een huwelijkscadeau voor prinses Juliana en prins Bernhard, die in 1937 trouwden. Tegenwoordig hangt dit huwelijkscadeau in de Koninklijke Stallen te Den Haag.

Van het schilderij worden circa 100.000 reproducties verstrekt aan alle vrijwillige landstormers.

1. H.M. Koningin Wilhelmina
2. Luitenant-Generaal b.d. tit. L.F. Duymaer van Twist; Voorzitter Nationale Landstorm Commissie, Lid Tweede Kamer der Staten-Generaal
3. Mr. Dr. L.N. Deckers, Minister van Defensie, Voormalig lid Nationale Landstorm Commissie
4. Jonkvrouwe A. Schimmelpenninck van der Oye, Hofdame van H.M. de Koningin
5. Luitenant-Generaal Jonkerheer E. Roëll, Commandant van het Veldleger
6. Mr. J.A. de Wilde, Minister van Binnenlandse Zaken
7. Generaal-Majoor H. de Iongh, Inspecteur van den Vrijwilligen Landstorm
8. Generaal-Majoor J.J.G. Baron van Voorst tot Voorst, Adjudant in buitengewone dienst van H.M. de Koningin, Commandant van de IVe Divisie
9. A.W.J.J. Baron van Nagell in Barneveld
10. Mevrouw N. Duymaer van Twist
11. Mr. S. Baron van Heemstra, Commissaris der Koningin in de Provincie Gelderland
12. Generaal-Majoor S.G. Nauta Pieter, Commandant van de IIe Divisie
13. Kapitein H.J. Pfaff, Adjudant van H.M. de Koningin
14. Mr. J. Terpstra, Voormalig Minister van Onderwijs, Lid Tweede Kamer de Staten-Generaal
15. Reserve Luitenant-Kolonel A.C. de Neeve, Voorzitter Gewestelijke Landstorm Commissie “Rotterdam”
16. Naam onbekend
17. Mr. Baron van Heeckeren, Voorzitter Gewestelijke Landstorm Commissie “Veluwezoom”
18. Mevrouw J.L. de Iongh-Wiercx
19. Ds. A. Hoeneveld, Voorzitter Gewestelijke Landstorm Commissie “De Veluwe”
20. D.O. Norel, Voorzitter Gewestelijke Landstorm Commissie “Kennemerland”